Disfunctioneel ademen verwijst naar een patroon van ademen dat onregelmatig, inefficiënt is of niet past bij wat je op dat moment aan het doen bent. Dit kan onder meer ademen zijn dat te oppervlakkig, te snel of te ongelijk is, of ademen dat gepaard gaat met overmatig gebruik van hulpademhalingsspieren of een neiging om de adem in te houden.
Hyperventilatie
Hyperventilatie is een vorm van disfunctioneel ademen. ‘Hyper’ betekend ‘te veel’ en ‘ventilatie’ betekent ademen. Dus meer ademen dan nodig voor wat je aan het doen bent. Je ademt te snel of te diep, waardoor er te veel koolstofdioxide (CO2) wordt uitgeademd.
Koolstofdioxide is een gas dat van nature voorkomt in de atmosfeer. Het speelt een belangrijke rol in het functioneren van het menselijk lichaam en is een normaal onderdeel van de ademhaling. CO2 wordt geproduceerd tijdens het verbrandingsproces van voedsel in de cellen van ons lichaam. Dit gas wordt vervolgens via het bloed naar de longen getransporteerd en uitgeademd. Het lichaam heeft echter ook een bepaalde hoeveelheid CO2 nódig om goed te kunnen functioneren. Het is dus niet zo dat koolzuurgas alleen maar een bijproduct is dat we niet nodig hebben. CO2 is betrokken bij de regulatie van de zuurgraad in het bloed en zorgt ervoor dat de bloedvaten goed kunnen samentrekken en ontspannen. Een te laag niveau van CO2 in het bloed kan leiden tot vernauwing van de bloedvaten en beperkte bloedtoevoer naar vitale organen, zoals de hersenen.
Het teveel uitademen van CO2 leidt tot een verandering in de zuurgraad van het bloed, wat weer kan leiden tot diverse symptomen. In dit blog ga ik in op een aantal symptomen die het gevolg zijn van disfunctioneel ademen of hyperventilatie.
Brok in de keel (globusgevoel)
Veel mensen die bij mij in de praktijk komen hebben het gevoel alsof er ‘iets’ in de keel zit, wat niet kan worden weggeslikt. Dit globusgevoel wordt omschreven als het gevoel alsof er een band om je keel zit, of dat er een graatje of korreltje in de weg zit. Meestal wordt het omschreven als het hebben van een brok in de keel. Dit brok- of globusgevoel is meestal net achter of aan de zijkant van het strottenhoofd te voelen. Omdat je dat ‘iets’ in je keel wilt weghebben heb je de neiging om te schrapen, kuchen of extra vaak te slikken. Het lijkt alsof je teveel slijm in je keel hebt of dat er een graatje in de keel zit. Ook kan het zijn dat je keel wat pijnlijk of branderig aanvoelt, het slikken kan door het globusgevoel bemoeilijkt worden, de stem kan hees gaan klinken, je kan last hebben van kriebelhoest en het ademen kan moeizaam verlopen.
Globusgevoel komt vaak voor. Veel patiënten zijn hierover ongerust. Meestal is het een onschuldig probleem. Mogelijke klachten hierbij kunnen zijn:
- een slijmprop in de keel die niet weggeslikt kan worden
- een gevoel dat er een graat of een korreltje in de keel zit
- een branderige, pijnlijke of geïrriteerde keel.
Het brokgevoel zit meestal ter hoogte van het strottenhoofd. Er ontstaat dan de neiging om steeds te schrapen, te kuchen of te vaak te slikken. Hierdoor kan extra slijm worden geproduceerd. We spreken van een brokgevoel als er géén lichamelijke afwijking wordt gevonden die de klachten kan verklaren. Als er wel een lichamelijke aandoening is, dan uiten de klachten zich tijdens de maaltijd en kan de stem schor of hees zijn.
Het gevoel van een brok in de keel is over het algemeen gelukkig onschuldig van aard en naar schatting krijgen jaarlijks zo’n 10.000 mensen in Nederland te maken met een globusgevoel. Het hebben van een globusgevoel kan bij iedereen voorkomen, maar in de praktijk komt het vooral voor bij jongvolwassenen en iets vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Globusklachten hebben meestal geen lichamelijke oorzaak. Verhoogde spieractiviteit of gevoeligheid van de slokdarm (reflux), sterke emoties zoals angst, verdriet of woede, aanhoudende stress, herhaald slikken of door een versnelde en hoge ademhaling, verkeerd stemgebruik en overmatig kuchen en keelschrapen zijn oorzaken die veel voor komen.
Veelvuldig kuchen en schrapen
Het gevoel dat er iets in je keel zit kan heel reëel zijn. En kuchen of schrapen kan het echt verlichten. Het vervelende is alleen dat je door het schrapen je keel irriteert. En wat doet geïrriteerd weefsel? Slijm afscheiden, wat je vervolgens probeert weg te schrapen! En zo kom je in een vicieuze cirkel, waar je niet zomaar weer uitkomt. Vaak ontstaat dit gevoel door een teveel aan spanning in het keelgebied. Dit kan ontstaan door verkeerd stemgebruik, maar ook door disfunctioneel ademen. Wanneer je vooral hoog ademt belast je de hulpademhalingsspieren teveel. Hierdoor ontstaat een te grote spanning in de keel wat kan leiden tot het gevoel dat er iets zit wat je wilt weg kuchen of schrapen.
Veel boeren of winden laten
Boeren is het ontluchten van de maag via de slokdarm. Zonder dat we het merken slikken we de hele dag door lucht in, bijvoorbeeld tijdens het eten, drinken of praten. Hierdoor ontstaat een opstapeling van lucht in de maag, die daardoor uitzet. De overtollige lucht ontsnapt via de slokdarm en de mond. Iedereen moet wel eens een boer laten om lucht kwijt te raken. Ook al vindt men boeren in onze cultuur ongepast, tien tot vijftien keer een boer laten per dag is normaal.
Maar boeren kan een vaak terugkerend en hinderlijk verschijnsel zijn. Sommige mensen moeten zelfs tot meerdere keren per minuut boeren. Als het boeren in het dagelijks leven storend is bij spreken en eten, dan is het goed om te kijken waar het vandaan komt. Boeren kan een op zichzelf staande klacht zijn, maar kan ook voorkomen bij een maagaandoening of andere ziekte.
Het kan zijn dat je meer last krijgt van opboeren in periodes van meer stress. Wanneer je gespannen bent, moet je over het algemeen vaker slikken. Zo kan het zijn dat je ongemerkt lucht mee inslikt, met boeren als gevolg. Dit komt vaker voor als je zenuwachtig bent en als je onregelmatig ademt. Er ontstaat dan een vol gevoel in je buik, wat zich zelfs kan uiten in een pijnlijke buik of maagstreek. Door boeren of winden laten raak je deze overmatige lucht dan weer kwijt. Heel gezond dus zou je zeggen, maar wel lastig als je bijvoorbeeld voor de klas staat. Het inhouden van een boer kan letterlijk vast gaan zitten, waardoor een gevoel in de keel ontstaat alsof er iets zit dat niet goed weggeslikt kan worden. Het opboeren kan dan letterlijk opluchting geven.
Vaak zuchten of gapen
Hoewel gapen een uitstekende manier is om spanning in de keel te verlichten kan veelvuldig zuchten of gapen ook een teken zijn van een verstoord adempatroon. Bij een functionele ademhaling zijn de hele longen betrokken. Wanneer je vooral het bovenste deel van de longen benut, blijft er in het onderste deel lucht achter. Deze lucht moet echter wel zo nu en dan ververst worden. Wanneer je gaapt of zucht, haal je die lucht diep uit de longen naar boven. Op deze manier wordt dus ook die oude lucht onder in de longen ververst.
Buiten adem bij praten
Wanneer je merkt dat je buiten adem raakt bij het praten is dit een teken van disfunctioneel ademen. Het wijst erop dat de coördinatie tussen het ademen en het spreken niet optimaal verloopt. Je ziet dan dat iemand voor dat hij begint met praten een diepe teug lucht neemt en begint aan zijn verhaal, vervolgens praat hij net zo lang door tot de adem op is (en zelfs nog langer dan dat) om daarna weer een grote hap lucht te nemen. Deze hap lucht wordt vaak hoog genomen, waarmee er meer spanning ontstaat ter hoogte van de stembanden, met globus- of stemklachten tot gevolg. Een goede spreker zegt gemiddeld 7-10 woorden op één uitademing. Als je zou opschrijven wat je zegt, zet je ook om de 7-10 woorden een leesteken of voegwoord. En dat is niet voor niets! Wanneer je over deze natuurlijke pauzes heen praat en te lang doorpraat op één adem moeten de spieren rond de stembanden ingezet worden om de stem eruit te persen.
Adem inhouden (e-mailapneu)
Dat mensen met slaapapneu meerdere malen per nacht ophouden met ademen wisten we al. Maar dat er ook zoiets bestaat als concentratie- of e-mailapneu? Daar had ik in ieder geval nog nooit van gehoord! Toch is het aantal mensen dat hier last van heeft erg hoog. Maar liefst 80% van de mensen die veel achter de pc zitten blijkt niet goed door te ademen tijdens het werken! Het inhouden van de adem kan in grote mate bijdragen aan stressgerelateerde ziektes. Het lichaam wordt bij het stokken van de adem namelijk zuur. En omdat de balans tussen zuurstof, koolzuurgas en stikstofoxide wordt verstoord, worden álle processen in je lichaam verstoord.
Tenslotte
Dit is maar een klein deel van alle klachten die kunnen optreden ten gevolge van een verkeerde manier van ademen. In mijn eBook over Disfunctioneel ademen noem ik er nog meer, en vertel ik je over de oorzaken en achtergronden. Heb jij last van ademklachten? Kijk eens of bovenstaande punten misschien ook op jou van toepassing zijn. Via de gratis online hyperventilatietest kun je bekijken of jouw klachten wellicht door een verkeerd adempatroon veroorzaakt worden. Kun je wel wat hulp gebruiken? In de online training Just Breathe ga je vier weken aan de slag met je manier van ademen. Wil je liever onder begeleiding aan de slag plan dan via mijn website eenvoudig zelf een afspraak met me in. En als je eerst wilt overleggen, je kunt ook een gratis adviesgesprek van 15 minuten via zoom inplannen. Ik help je graag verder!