Boeren is het ontluchten van de maag via de slokdarm. Zonder dat we het merken slikken we de hele dag door lucht in, bijvoorbeeld tijdens het eten, drinken of praten. Hierdoor ontstaat een opstapeling van lucht in de maag, die daardoor uitzet. De overtollige lucht ontsnapt via de slokdarm en de mond. Iedereen moet wel eens een boer laten om lucht kwijt te raken. Ook al vindt men boeren in onze cultuur ongepast, tien tot vijftien keer een boer laten per dag is normaal.

Maar boeren kan een vaak terugkerend en hinderlijk verschijnsel zijn. Sommige mensen moeten zelfs tot meerdere keren per minuut boeren. Als het boeren in het dagelijks leven storend is bij spreken en eten, dan is het goed om te kijken waar het vandaan komt. Boeren kan een op zichzelf staande klacht zijn, maar kan ook voorkomen bij een maagaandoening of andere ziekte.

Boeren kan samenhangen met het te veel inslikken van lucht. Dit noemen we aerofagie. Het gebeurt vaak onbewust, bijvoorbeeld bij nervositeit, en leidt tot een vol gevoel, boeren, meer winden laten of beide.

De gebruikelijke adviezen bij boeren zijn: eet geen fruit, vermijd koolzuur en gekruid eten, eet langzaam en kauw goed, en zorg dat je geen lucht hapt tijdens spreken, eten en drinken. Is er sprake van een voedselintolerantie voor bijvoorbeeld zuivel of gluten? Ga dan meer vezelrijk eten. Het vermijden van stress wordt ook vaak aangeraden. Maar soms hebben deze adviezen onvoldoende resultaat. Je wilt weten waar dat overmatig boeren vandaan komt. Maagzuurremmers hebben geen effect als het probleem niet uit de maag komt.

Bij stress kan het ook zijn dat je meer last krijgt van opboeren. Wanneer je gespannen bent, moet je over het algemeen vaker slikken. Zo kan het zijn dat je lucht mee inslikt, met boeren als gevolg. Overmatig boeren noemen wij ook wel supragastrisch boeren ofwel bovenmaags boeren.

Bovenmaags boeren komt niet uit de maag. Dit boeren gebeurt vaak in zeer hoge frequentie, soms tot wel twintig keer per minuut, en valt niet te onderdrukken. Het is belangrijk om te onderzoeken waar het vandaan komt. In het ziekenhuis wordt dan uitgezocht of lucht via de maag of via de slokdarm weer te snel naar boven komt. Nadat in het ziekenhuis goed onderzocht is of er sprake is van organische afwijkingen, kijken wij als logopedist en ademtherapeut naar de invloed van adem en ontspanning op boeren en winden laten. Als er geen medische reden is voor de klachten, kun je veel klachten verhelpen met ademen ontspanningstherapie en het aanleren van een goede slikbeweging.

Bij boeren slik je eigenlijk te veel lucht in. Dit komt vaker voor als je zenuwachtig bent en als je onregelmatig ademt. Je hapt dan letterlijk lucht weg of slikt in wat je niet wilt zeggen. Er ontstaat dan een vol gevoel in je buik, wat zich zelfs kan uiten in een pijnlijke buik of maagstreek. Door boeren of winden laten raak je deze overmatige lucht dan weer kwijt. Heel gezond dus zou je zeggen, maar wel lastig als je bijvoorbeeld voor de klas staat. Het inhouden van een boer kan letterlijk vast gaan zitten, waardoor een gevoel in de keel ontstaat alsof er iets zit dat niet goed weggeslikt kan worden. Het opboeren kan dan letterlijk opluchting geven.

Het boeren en inslikken van lucht kan een hinderlijke gewoonte worden. Wat je zelf kunt doen is aandacht hebben voor een rustig, regelmatig adempatroon, een goede slikfunctie en bekijken waar het overmatig lucht happen vandaan komt. Als er ook maag- of darmproblemen zijn, is het goed om daar eerst onderzoek naar te doen bij een maag-, darm- en lever(mdl-)arts.

Bij een zogeheten ‘spastische darm’ is er organisch niets aan de hand met je darmen, alleen is de werking verstoord. De beweging van de darmen om het voedsel voort te stuwen, gaat niet mooi gelijkmatig en er kan lucht in de buik ontstaan. Je kunt dan met eenvoudige voedingsadviezen, zoals voldoende vezelrijk eten, een heel eind komen om de darmwerking weer rustiger te krijgen.

Onderzoek van de mdl-arts of huisarts gaat dus meestal vooraf aan de logopedische behandeling, omdat we eerst willen weten waar de klachten vandaan komen en of er niet een medische oorzaak voor aan te wijzen is. Er kan overmatig maagzuur aanwezig zijn, wat weer keel- of stemklachten kan geven. Maagzuurremmers kunnen het opkomende maagzuur dan remmen en de keelklachten verminderen. Als de klachten dan alsnog aanwezig blijven, kunnen wij de ademhaling onder de loep nemen.

De oefeningen waarbij wij samen kijken naar het adempatroon en de slikfunctie kun je beter onder begeleiding doen. Als je begrijpt hoe het slikken samenhangt met het boeren en de werking van de darmen, dan is al een gedeelte van het probleem opgelost. Veel klachten blijven te lang voortbestaan omdat mensen zich schamen, terwijl boeren en winden laten zo belangrijk is voor de ‘ontluchting’ van de mens. Schroom dus vooral niet om hulp te zoeken als je bovenstaande klachten herkent en wilt bekijken wat ademoefeningen in combinatie met een goede slikfunctie voor jou kunnen betekenen.  Je kunt eenvoudig een afspraak met me inplannen via de website!

Dit artikel is een deel uit hoofdstuk 6 van Adembenemend, het boek dat ik samen met Miriam Helsper schreef. In Adembenemend gaan we in op de invloed van spanning op de adem en alle aspecten van het spreken.